ТРАНСПЛАНТАЦИЯ (ортаасырлы лат. transplantatіo – ауыстырып салу), Медицинада – адам мен жануарларда органдар мен тіндерді ауыстырып салу.
Трансплантация дісі кне заманнан белгілі. Тері абатыны орнын ауыстырып салу рекеті алаш рет б.з.б. 1500 жылы жасалан. Клиникалы тжірибеде блшы етті, сіірді, ан тамырларын, жйке талшытарын, сйек кемігін, т.б. ауыстырып салу жиі олданылады. Трансплантацияны ерекше бір трі – ан ю. Е жиі алмастырылатын орган – бйрек болып саналады.
- 1902 жылы австриялы хирург Е.Ульманн алаш рет бйректі Трансплантациялау операциясын жасады.
- Брыны КСРО-да мндай операцияны бірінші болып белгілі орыс хирургі Б.Петровский жасады (1965). Ол донор бйректі шешесінен алып ызына салды, операция стті аяталды. *Адамнан адама жрек алмастыруды алашы операциясын 1967 жылы отстік африкалы хирург К.Барнард жасады. Пациент 18 кн мір срді.
- Клиникада кпені ауыстыруды алашы операциясын 1963 жылы америкалы кардио-хирург Дж.Харди (бір топ дрігерлермен бірге) іске асырды.
- азастанда органды Трансплантация операциясын тыш рет М.лиев жасады.
азіргі кезде Трансплантация экспериментті биология мен медицинада ауто- (з тіндерін Трансплантациялау), гомо- (сондай трді донорынан Трансплантациялау) жне гетеротрансплантация (баса трді донорынан Трансплантациялау, мысалы итке ояннан) кеінен олданылады. мысалы экспериментті онкологияда (жануарлара тжірибе жасауда) атерлі ісік штаммдарын Трансплантациялау. Трансплантацияа ажетті орган не тінді трансплантат деп атайды. Мны ауру адамны е жаын туысынан немесе айтыс болан адамнан (мйіттен) жан-жаты медициналы тексеруден ткізген со алады. Трансплантата ойылатын басты шарттар: мйіт жас адамдікі боланы жн; ан ысымы айтыс боланша алыпты дегейде болуы; атерлі ісік немесе жпалы аурумен ауырмаандыы; ауруханада айтыс болуы (немесе адам айтыс болар алдында бірнеше саат ауруханада боланы) ажет.
сімдіктерде – сімдіктер бліктерін аналы сімдіктерді баса жеріне немесе баса сімдіктерге ауыстырып салу. Баша сіру мен эксперименттік зерттеулерде олданылады. [1][2]
- аза энциклопедиясы, 8 том
- Патологиялы анотомия терминдеріні, орысша – латынша – азаша тсініктеме сздігі.- Атбе. ISBN 9965-437-40-8
